II. Kozmoloji
III. Büyük Patlama Teorisi
IV. Esneyen Kainat
V. Karanlık Madde ve Karanlık Enerji
VI. Çoklu Kainat
VII. Kozmolojinin Geleceği
VIII. Kozmoloji ve Din
IX. Kozmoloji ve Felsefe
Sıkça Sorulan Sorular
| Hususiyet | Tarif |
|---|---|
| Kozmik Arkana | Kozmosun derinliklerindeki gizli saklı bilgelik |
| Gizli Bilgelik | Evrenin gizemlerine dair içgörüler |
| Kozmosun Derinlikleri | Uzayın en uzak noktalarının keşfi |
| Kozmoloji | Evrenin ve kökenlerinin incelenmesi |
| Ezoterizm | Gizli informasyon ve bilgeliğin incelenmesi |
II. Kozmoloji
Kozmolojinin zamanı, insanların evreni zamanla iyi mi anladığının incelenmesidir. Kökleri antik mitoloji ve dinde olan geniş ve kompleks bir alandır. Çağıl çağda kozmoloji, astronomların, fizikçilerin ve filozofların çalışmalarıyla şekillenmiştir.
Malum en eski kozmolojik modellerden biri MÖ altıncı yüzyılda Yunan felsefeci Pisagor tarafınca önerildi. Pisagor, evrenin beş muhteşem geometrik şekilden oluştuğuna inanıyordu: tetrahedron, küp, oktahedron, dodekahedron ve ikosahedron. Ek olarak Dünya’nın bir küre olduğuna ve merkezi bir ateşin çevresinde döndüğüne inanıyordu.
MÖ ikinci yüzyılda, Yunan gökbilimci Batlamyus evrenin jeosantrik bir modelini önerdi. Batlamyus’un modelinde, Dünya evrenin merkezindeydi ve öteki bütün gezegenler onun çevresinde dönüyordu. Batlamyus’un modeli oldukca doğruydu ve bin yıldan fazla bir müddet süresince baskın kozmolojik model olarak kaldı.
On altıncı yüzyılda, Polonyalı gökbilimci Nicolaus Copernicus evrenin güneş merkezli bir modelini önerdi. Copernicus’un modelinde Güneş evrenin merkezindeydi ve Dünya ve öteki gezegenler onun çevresinde dönüyordu. Copernicus’un modeli Batlamyus’unkinden daha doğruydu ve nihayetinde baskın kozmolojik model olarak yer merkezli modelin yerini aldı.
On yedinci yüzyılda, İngiliz matematikçi ve fizikçi Isaac Newton evrensel çekim yasasını geliştirdi. Newton’un çekim yasası, iki nesne arasındaki çekim kuvvetinin kütlelerinin çarpımıyla orantılı ve aralarındaki mesafenin karesiyle ters orantılı bulunduğunu gösterdi. Newton’un çekim yasası kozmolojide büyük bir atılımdı ve güneş sistemindeki gezegenlerin ve öteki nesnelerin hareketlerini açıklamaya destek oldu.
Yirminci yüzyılda Albert Einstein genel görelilik kuramını geliştirdi. Genel görelilik, feza ve dönemin mutlak olmadığı, bunun yerine madde ve enerjinin varlığıyla eğrildiği fikrine dayanan bir yerçekimi kuramıdır. Genel görelilik, evrenin genişlemesi ve kara deliklerin varlığı da dahil olmak suretiyle oldukca muhtelif kozmolojik olguları açıklamak için kullanılmıştır.
Günümüzde kozmoloji hızla gelişen bir alandır ve devamlı olarak yeni keşifler yapılmaktadır. Kozmologlar evrenin kökenini ve evrimini tahmin etmek ve kozmostaki yerimiz ile alakalı en büyük sorulardan kimilerini yanıtlamak için çalışmaktadırlar.
III. Büyük Patlama Teorisi
Büyük Patlama teorisi, evrenin iyi mi başladığına dair kabul edilen ilmi modeldir. Evrenin bir zamanlar aşırı sıcak ve yoğun bulunduğunu ve zaman içinde genişleyip soğuduğunu ileri devam eder. Büyük Patlama teorisi, evrenin genişlediği hakikatı, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu ve hafifçe elementlerin bolluğu da dahil olmak suretiyle bir takım gözleme dayanmaktadır.
Büyük Patlama teorisi, oldukca muhtelif kozmolojik gözlemleri açıklamada oldukca başarıya ulaşmış olmuştur. Sadece, Büyük Patlama’ya neyin sebep olduğu ve ondan ilkin ne olduğu şeklinde hala cevaplanmamış birtakım sorular vardır.
IV. Esneyen Kainat
Esneyen kainat, evrenin her yöne doğru muntazam bir halde genişlediğini belirten bir kozmolojik ilkedir. Bu prensip İlk olarak 1929’da, uzak galaksilerden gelen ışığın kırmızıya kaydığını ve bunun da bizlerden uzaklaştıklarını gösterdiğini gözlemleyen Edwin Hubble tarafınca önerilmiştir. Evrenin genişlemesinin, evrenin iyi mi başladığına dair kabul edilen ilmi kuram olan Büyük Patlama’dan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Evrenin genişlemesinin kozmoloji açısından bir takım çıkarımı vardır. Birincisi, evrenin sabit olmadığı, devamlı değişmiş olduğu ve evrimleştiği anlama gelir. İkincisi, evrenin göründüğünden oldukca daha büyük olduğu anlama gelir, şundan dolayı uzak galaksilerden gelen ışığın bizlere erişmesi milyarlarca sene almıştır. Üçüncüsü, evrenin genişledikçe daha soğuk ve daha azca yoğun hale geldiği anlama gelir.
Esneyen kainat, bilim adamları tarafınca bugün hala incelenen büyüleyici ve kompleks bir olgudur. Evrenin enginliğini ve karmaşıklığını artık anlayabiliyor olmamız, bilimin gücünün bir kanıtıdır.
5. Karanlık Madde ve Karanlık Enerji
Karanlık madde ve karanlık enerji, evrendeki en esrarengiz ve büyüleyici olgulardan ikisidir. Evrendeki madde ve enerjinin ortalama %95’ini oluştururlar, sadece onlar ile alakalı oldukca azca şey biliyoruz.
Karanlık madde görünmezdir ve ışıkla etkileşime girmez, bu nedenle onu direkt gözlemleyemeyiz. Sadece, varlığını görünür madde üstündeki kütle çekim etkilerinden çıkarabiliriz. Karanlık maddenin protonlardan ya da nötronlardan oldukca daha ağır parçacıklardan oluştuğu düşünülmektedir.
Karanlık enerji de görünmezdir ve ışıkla etkileşime girmez. Sadece evrenin hızlanan genişlemesinden mesuldür. Karanlık enerjinin uzayın kendisine has bir enerji biçimi olduğu düşünülmektedir.
Karanlık madde ve karanlık enerjinin doğası fizikteki en büyük gizemlerden biridir. Bilim adamları bu esrarengiz fenomenleri tahmin etmek için oldukca çalışıyorlar ve ilerleme kaydediyorlar. Sadece karanlık madde ve karanlık enerji ile alakalı hâlâ öğreneceğimiz oldukca şey var.
6. Sorular ve Cevapları
* Kozmik sırlar nelerdir?
* Gizli bilgelik nelerdir?
* Evrenin derinlikleri nedir?
* Kozmoloji nelerdir?
* Ezoterizm nelerdir?
VII. Kozmolojinin Geleceği
Kozmolojinin geleceği, yapılmayı bekleyen birçok potansiyel yeni keşifle beraber geniş ve coşku verici bir alandır. En ümit verici inceleme alanlarından bazıları şunlardır:
- Evrenin büyük çoğunluğunu meydana getiren sadece hemen hemen yeterince anlaşılmamış olan karanlık madde ve karanlık enerjinin incelenmesi.
- Güneş sistemimizde ya da öteki galaksilerde dünya dışı hayat arayışı.
- Çoklu evrenin keşfi, bizim evrenimizin ötesinde var olabilecek çoklu evrenlerin varsayımsal bir koleksiyonudur.
- Evrenin iyi mi işlediğine dair daha iyi bir anlayışa yol açabilecek yeni yer çekimi teorilerinin geliştirilmesi.
Kozmos ile alakalı bilgimiz artmaya devam ettikçe, içerisindeki yerimize dair anlayışımız da artıyor. Kozmolojinin geleceği parlak ve içerisinde yaşadığımız kainat ile alakalı birçok yeni ve coşku verici şeyi ortaya çıkarmayı vaat ediyor.
VIII. Kozmoloji ve Din
Kozmoloji, insanlığın evrendeki yerini ve fizyolojik dünya ile tanrısal arasındaki ilişkiyi anlamaya çalışan dinsel düşünürler için uzun süreden beri ilginç bir mevzu olmuştur. Birçok dinde kozmoloji, Allah’nın ya da tanrıların doğasını algılama ve dünyanın ve insan ırkının kökenlerini izahat yolu olarak görülmektedir.
En eski kozmolojik teorilerden bazıları Platon ve Aristoteles şeklinde antik Yunan filozofları tarafınca geliştirilmiştir. Bu filozoflar evrenin sonsuz ve değişmez olduğuna ve dört elementten oluştuğuna inanıyorlardı: toprak, hava, ateş ve su. Ek olarak evrenin jeosantrik olduğuna, kısaca Dünya’nın evrenin merkezi olduğuna inanıyorlardı.
Orta Yüzyıl’da kozmolojik teoriler Hristiyan teolojisinden etkilenmiştir. Hristiyan düşünürler evrenin Allah tarafınca yaratıldığına ve insanlık için bir yuva olması için tasarlandığına inanıyorlardı. Ek olarak Dünya’nın evrenin merkezi olduğuna ve Güneş, Ay ve yıldızların onun çevresinde döndüğüne inanıyorlardı.
16. yüzyılda Nicolaus Copernicus, Güneş’in evrenin merkezi olduğu ve Dünya’nın onun çevresinde döndüğü güneş merkezli bir kainat modeli önerdi. Bu model hemen sonra Galileo Galilei ve Johannes Kepler’in çalışmalarıyla doğrulandı.
19. ve 20. yüzyıllarda çağıl kozmolojinin gelişimi, genel görelilik teorisini geliştiren Albert Einstein’ın faaliyetlerinden etkilenmiştir. Bu kuram, feza, süre ve yerçekimi arasındaki ilişkiye dair yeni bir anlak elde etmiş ve evrenin kökenine dair Büyük Patlama teorisinin geliştirilmesine yol açmıştır.
Günümüzde kozmoloji geniş ve kompleks bir emek harcama alanıdır ve hala dünya çapındaki bilim adamları tarafınca etken olarak araştırılmaktadır. Kozmoloji, gerçekliğin doğasına ait anlayışımız açısından mühim çıkarımlara haizdir ve devamlı olarak gelişen bir alandır.
IX. Kozmoloji ve Felsefe
Kozmoloji ve felsefenin uzun ve iç içe geçmiş bir zamanı vardır. En eski filozoflar hem de en eski kozmologlardan bazılarıydı ve evrenin doğası ile alakalı fikirleri sonraki felsefi düşüncenin çoğunu şekillendirmiştir.
Antik dünyada Platon ve Aristoteles şeklinde filozoflar evrenin kökenini ve yapısını açıklamaya çalışan detaylı kozmolojik modeller geliştirdiler. Bu modeller hem gözleme bununla beraber akla dayanıyordu ve naturel dünyanın felsefi anlayışını şekillendirmede mühim bir rol oynadılar.
Orta Yüzyıl’da, Thomas Aquinas şeklinde Hristiyan filozoflar kendi kozmolojik teorilerini geliştirmek için antik Yunanlıların faaliyetlerinden yararlandılar. Aquinas’ın “kozmik aşama” teorisi, Allah’yı evrenin en üzerine, melekleri onun dibine ve fizyolojik dünyayı da onların dibine yerleştirdi. Bu kuram, yüzyıllar süresince Hristiyanların evrenin doğası ile alakalı düşüncelerini şekillendirmede etken oldu.
Çağıl çağda, Isaac Newton ve Albert Einstein şeklinde filozoflar, fizik yasalarına dayanan yeni kozmolojik modeller geliştirdiler. Newton’un yerçekimi teorisi, gezegenlerin hareketini tahmin etmek için yeni bir yol sağlamış oldu ve Einstein’ın genel görelilik teorisi, uzay-zamanın yapısını tahmin etmek için yeni bir yol sundu. Bu teoriler, kainat anlayışımız üstünde derin bir tesir yarattı ve bugün hala felsefi tartışmaların mevzusu olmaya devam ediyorlar.
Günümüzde kozmoloji, gelişen bir ilmi inceleme alanıdır ve hala felsefeyle yakından bağlantılıdır. Kozmologlar devamlı olarak evrenin doğasını anlamaya iş yapmaktadır ve emek harcamaları, kozmosun kökeni, yapısı ve amacı ile alakalı mühim felsefi sorular ortaya çıkarmaktadır.
S: Kozmik Arkana nelerdir?
A: Cosmic Arcana, kozmosun gizli saklı bilgeliğini araştıran bir kitaptır. Kozmoloji, ezoterizm ve bilim zamanı şeklinde mevzuları kapsar.
S: Kozmik Arkana’nın yazarı kimdir?
A: Kozmik Arkana, felsefeci ve din bilgini Christopher M. Wright tarafınca yazılmıştır.
S: Kozmik Arkana’nın amacı nelerdir?
A: Kozmik Arkana’nın amacı, kozmosun gizli saklı bilgeliğine dair kapsamlı bir genel bakış sağlamaktır. Bu büyüleyici mevzu ile alakalı daha çok informasyon edinmek isteyen hepimiz için tasarlanmıştır.
0 Yorum